Rozliczenia planowe i kompensaty część 3

Okresowe porównanie i rozliczenie sald zastępuje wielokrotne i dwustronne rozliczenia. W tym celu kontrahenci zawierają umowę, w której zobowiązują się do prowadzenia w swej księgowości specjalnego rachunku okresowych rozliczeń saldami. Na rachunku księgują faktury za dostarczane i otrzymywane towary lub świadczone usługi. W terminach rozliczeń strona rozliczająca się ma obowiązek wysyłania do kontrahenta wyciągu z rachunku. W oparciu o wyciąg następuje uzgodnienie zapisów, a strona przewidziana w umowie reguluje zobowiązanie poleceniem przelewu. Ponadto w umowie ustala się terminy rozliczeń, okres obowiązywania umowy i warunki jej rozwiązania, a także kary umowne, wysokość odsetek za zwłoki itp.

Bardzo rzadkie dotychczas stosowanie okresowych rozliczeń saldami wynikało z trudności dobrania stale i wzajemnie świadczących sobie partnerów. Przy postępującej restrukturyzacji gospodarki narodowej takie przypadki występują częściej. Obecnie z uwagi na występowanie zatorów płat niczych przydatniejsze są kompensaty wielostronne. Wprawdzie tej formy rozliczeń nie przewidują regulaminy bankowe, ale zorganizowanie regionalnych bądź branżowych kompensat wielostronnych mogłoby przyczynić się do rozładowania zatorów rozliczeniowych. W kompensacie wielostronnej uczestniczy grupa kilkudziesięciu przedsiębiorstw, mających wzajemne należności i zobowiązania. Zawierają one umowę, że rozliczające się strony będą kierować dokumenty rozliczeniowe dotyczące uczestników umowy do biura rozliczeń, które może prowadzić bank lub instytucja finansowa. Zestawia ona wzajemne rozliczenia i dokonuje kompensaty, a uczestnicy, zależnie od salda kompensaty, otrzymują nadwyżkę (należność) lub pokrywają zobowiązanie. Wynik kompensaty jest bowiem różnicą między zgłoszonymi przez danego uczestnika należnościami a jego zobowiązaniami zgłoszonymi przez innych uczestników rozliczeń. Może się zdarzyć, że uczestnik rozliczenia, który w wyniku kompensaty powinien dopłacić na rzecz pozostałych, nie posiada w danym dniu środków. Wówczas instytucja rozliczająca udziela kredytu technicznego, co umożliwia zbilansowanie rozliczeń.