Organizacja rozliczeń pieniężnych

Operacjom czynnym i biernym towarzyszą operacje ewi- dencyjno-rozliczeniowe, jak prowadzenie rachunków bankowych i dokonywanie rozliczeń pieniężnych oraz czynności

– 0 charakterze technicznym, towarzyszące wszelkim operacjom bankowym. Dla określenia tej ostatniej grupy czynności często używa się terminu „operacje bankowe” w węższym znaczeniu. Często zapominamy, że sprawne przyjmowanie wpłat, dokonywanie wypłat oraz przeprowadzanie rozliczeń bezgotówkowych na rachunkach bankowych warunkują dokładne i właściwe wykonywanie operacji kredytowych, depozytowych i komisowych. Z kolei struktura, gęstość i wyposażenie techniczne sieci bankowej oraz jej przystosowanie do zapotrzebowanie klienteli decyduje o dostępności usług bankowych i stopniu zaspokojenia jej różnorodnych potrzeb.

W miarę postępu techniczno-organizacyjnego zakres operacji bankowych rozszerza się, co nie pozostaje bez znaczenia dla ekonomicznej roli banków w życiu gospodarczym. Rosnące zapotrzebowanie na usługi bankowe wymaga modernizacji i rozbudowy polskiej bankowości, stanowiącej część powstającej infrastruktury gospodarki rynkowej.

Organizacja rozliczeń pieniężnych w warunkach gospodarki rynkowej powinna sprzyjać umacnianiu pieniądza

– 1 pogłębianiu zależności procesów materialnych od przepływu strumieni pieniężnych. Z mocy prawa bankowego prezes NBP ustala ogólne zasady otwierania i funkcjonowania rachunków bankowych oraz formy i tryb rozliczeń pieniężnych. Podmioty gospodarcze oraz inne osoby prawne i fizyczne gromadzą środki pieniężne na rachunkach bankowych. Rozliczenia pieniężne między podmiotami gospodarczymi a innymi osobami prawnymi w większości przebiegają za pośrednictwem banków i w formie bezgotówkowej. Rozliczenia gotówkowe znajdują zastosowanie głównie między ludnością oraz w jej stosunkach z jednostkami gospodarczymi, instytucjami, organizacjami itp. Od 1989 r. zniesiono obowiązek bezgotówkowych rozliczeń osób prawnych, co przyczyniło się do wzrostu obrotów gotówkowych między jednostkami gospodarczymi. Jednak względy kontroli fiskalnej i bezpieczeństwa obrotu uzasadniają rozwijanie różnych form rozliczeń bezgotówkowych. Także względy ekonomiczne przemawiają, w okresie zwalczania zjawisk inflacyjnych, za ograniczaniem obiegu pieniądza gotówkowego. Podział na sferę rozliczeń bezgotówkowych i gotówkowych nie zmienia faktu, że tworzą one wspólny system, a pojęcie cyrkulacji pieniądza obejmuje cały obieg, zarówno pieniądza bankowego jak i gotówkowego, a rozliczenia gotówkowe i bezgotówkowe wzajemnie się przeplatają.