Inkaso bankowe

Inkaso bankowe nie występuje obecnie w obrocie krajowym jako instytucjonalna, przewidziana przepisami forma rozliczeń bezgotówkowych. Natomiast jest ono stosowane w rozliczeniach zagranicznych, a większość krajowych i zagranicznych banków postępuje przy tym według ujednoliconych zasad16.

Świadczona przez banki usługa inkasa polega na pobraniu (zainkasowaniu) przez bank należności klienta lub zabezpieczeniu jej przyszłej zapłaty w zamian za wydanie dokumentów powierzonych przez niego bankowi. :

Bank wydaje dokumenty po zainkasowaniu należności lub po zabezpieczeniu zapłaty, np. w postaci akceptowania wek-

– 16 Jednolite zasady dotyczące inkasa dokumentów handlowych, ustalone i aktualizowane przez Międzynarodową Izbę Handlową w Paryżu, są stosowane przez banki, które przystąpiły do porozumienia lub opierają swoje stosunki umowne na tych zasadach. sla trasowanego, dostarczenia gwarancji. Przedmiotem inkasa mogą być dokumenty handlowe potwierdzające dostawy towarów lub świadczenie usług, albo dokumenty finansowe w postaci czeków, weksli czy uszkodzonych banknotów. W zależności od rodzaju inkasowanych dokumentów rozróżnia się:

– inkaso dokumentowe,

– inkaso finansowe.

Inkaso bankowe – rozwinięcie

W przeszłości polskie banki świadczyły w obrocie krajowym podobne usługi w postaci rozliczeń za pomocą żądania zapłaty, do którego były dołączone faktury za dostarczone towary, świadczone usługi czy wykonywane roboty. Była to, obok polecenia przelewu, najpopularniejsza forma rozliczeń między jednostkami gospodarczymi. Obecnie usługi inkasa dokumentowego polskie banki nie oferują swym klientom. Pojawiła się jednak potrzeba wprowadzenia inkasa finansowego w związku ze zmianą trybu rozliczeń za pomocą czeków (zob. s. 42). Gdy realizacja czeku złożonego w banku podawcy wymaga wcześniejszego przekazania przez trasata (bank) odpowiednich środków pieniężnych, zachodzi potrzeba przekazania czeku przez bank B (podawcy) do banku A (trasata). Przekazanie przez bank B czeku przy formularzu zawierającym niezbędne informacje powinno spowodować w banku wystawcy obciążenie rachunku wystawcy czeku oraz przekazanie środków pieniężnych na rachunek posiadacza czeku do banku, który przyjął czek do inkasa. Banki stosowały różną praktykę i różne formularze, co przy masowości operacji wywoływało nieporozumienia. NBP zaproponował bankom stosowanie ujednoliconej listy inkasowej (zob. schemat 10).

Listę inkasową sporządza oddział banku podawcy czeku (oddział B) oddzielnie dla każdego oddziału banku wystawcy czeku (oddział A), ujmując w niej wszystkie czeki złożone w oddziale B, a płatne przez klienta oddziału A. Czeki te (gotówkowe i rozrachunkowe) powinny być opatrzone indosem pełnomocniczym posiadacza w brzmieniu np.,.Ustępujemy na rzecz Banku… Oddział… należność do inkasa” lub innym równoznacznym oznaczającym jedynie pełnomocnictwo. Ponieważ indos pełnomocniczy oznacza czasowe i warunkowe przeniesienie praw z czeku na oddział banku, w którym czek jest składany, obowiązek uzyskania funduszy z czeku jest powierzany przez klienta oddziałowi banku i ten już umocowany występuje do trasata o opłacenie czeku.